YARGITAY

10. HUKUK DAİRESİ

Tarih     : 14.02.2019

Esas No  :        2018/4880

Karar No :       2019/1221

KURUM İŞLEMİNİN İPTALİ İSTEMİ

ÖZET: MAHKEMECE TESPİTE KONU DÖNEMDE DAVACI VE EŞİNİN OTURDUĞU ADRES VE TESPİT EDİLECEK BU YERLER YÖNÜNDEN YENİDEN, GENİŞ KAPSAMLI VE DAVA KONUSU DÖNEME İLİŞKİN OLARAK EMNİYET MÜDÜRLÜĞÜ/JANDARMA KOMUTANLIĞI ARAŞTIRMASI YAPILMALI, DAVACI VE EŞİNİN BOŞANMA SONRASI MÜŞTEREK ÇOCUKLARININ VELAYETİ İLE BABA VE ÇOCUKLAR ARASINDA ŞAHSİ İLİŞKİNİN NASIL TESİS ETTİRİLDİĞİNİN ARAŞTIRILMALI, AYRICA DOSYADAKİ KAYITLARDAN DAVACININ OTURDUĞU EVİN KİRASININ BOŞANDIĞI EŞİ TARAFINDAN ÖDENDİĞİ HUSUSU DA GÖZ ÖNÜNDE BULUNDURULMALI BÖYLECE KONTROL MEMURU RAPORUNUN AKSİNİN İSPAT EDİLİP EDİLMEDİĞİ HUSUSU BELİRLENEREK BOŞANILAN EŞLE EYLEMLİ OLARAK BİRLİKTE YAŞAMA OLGUSUNUN GERÇEKLEŞİP GERÇEKLEŞMEDİĞİ VE GERÇEKLEŞTİYSE HANGİ DÖNEMLER ARASINDA GERÇEKLEŞTİĞİ, TOPLANAN KANITLAR IŞIĞI ALTINDA DEĞERLENDİRİLDİKTEN SONRA ELDE EDİLECEK SONUCA GÖRE HÜKÜM KURULMALIDIR. BU MADDİ VE HUKUKİ OLGULAR GÖZ ÖNÜNDE BULUNDURULMAKSIZIN, MAHKEMECE EKSİK İNCELEME VE ARAŞTIRMA İLE YAZILI ŞEKİLDE HÜKÜM TESİSİ USUL VE YASAYA AYKIRI OLUP BOZMA NEDENİDİR.

DAVA: hak sahibi konumunda yer alan davacıya bağlanan ölüm aylığının 5510 sayılı Kanun hükümleri gereğince kesilmesi yönündeki davalı kurum işleminin iptali istemine ilişkindir.

Mahkemece bozma kararından sonra ilamında açıklanan sebeplerle davanın kabulüne karar verilmiştir.

Hükmün, davalı Kurum avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi ....................... tarafından düzenlenen raporla dosya incelendi gereği düşünüldü.

Hakkında verilen boşanma kararı 25/10/2010 tarihinde kesinleşen davacıya, hak sahibi kız çocuğu sıfatıyla bağlanan ölüm aylığının boşandığı eşiyle fiilen birlikte yaşadığının belirlendiği gerekçesiyle davalı kurumca kesilerek, yersiz ödendiği ileri sürülen aylıklar yönünden borç tahakkuku işlemi tesis edildiği anlaşılmaktadır.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun “Gelir ve aylık bağlanmayacak haller” başlığını taşıyan 56. maddesinin ikinci (son) fıkrasında düzenlenen davanın yasal dayanağı niteliğindeki norm 01/10/2008 tarihinde yürürlüğe girmiş, fıkrada “Eşinden boşandığı halde, boşandığı eşiyle fiilen birlikte yaşadığı belirlenen eş ve çocukların, bağlanmış olan gelir ve aylıkları kesilir. Bu kişilere ödenmiş olan tutarlar, 96'ncı madde hükümlerine göre geri alınır.” düzenlemesine yer verilmiştir. Anılan maddeye dayalı açılan bu tür davalarda eylemli olarak birlikte yaşama olgusunun tüm açıklığıyla ve özellikle taraflar arasındaki uyuşmazlık konusu dönem yönünden ortaya konulması önem arz etmektedir. Bu aşamada, yöntemince araştırma yapılmalı, tarafların göstereceği tüm kanıtlar toplanmalı, bildirilen ve dinlenilmesi istenilen tanıklar ile kurum raporunda belirtilen komşularının tespit edilerek ifadeleri alınmalı, davacı ile boşandığı eşinin yerleşim yerlerinin saptanmasına ilişkin olarak; muhtarlıktan ikametgah senetleri elde edilmeli, ilgili Nüfus Müdürlüklerinden sağlanan nüfus kayıt örnekleri ile yerleşim yeri ve diğer adres belgelerinden yararlanılmalı, adres değişiklik ve nakillerine ilişkin bilgilere ulaşılmalı, adres hareketleri ilgili Nüfus Müdürlüğü’nden istenilmeli, ilgililerin su, elektrik, telefon aboneliklerinin hangi adreste kimin adına tesis edildiği saptanmalı, özellikle Kurum Rapor’u öncesi döneme ilişkin seçmen bilgi kayıtları getirtilmeli, varsa çalışmaları nedeniyle resmi/özel kurum ve kuruluşlara verilen belgelerde yer alan adresler dikkate alınmalı, boşanılan eş 4857 sayılı Kanun hükümleri kapsamında yer almakta ise adına ödeme yapılabilecek özel olarak açılan banka hesabı bulunup bulunmadığı belirlenmeli, boşanan eşlerin kayıtlı oldukları bölge/bölgeler yönünden geniş kapsamlı Emniyet Müdürlüğü araştırması yapılmalı, uyuşmazlık konusu dönemde boşanan eşlerin kayıtlı oldukları adresleri yönünden anılan yerde görev yapmış/yapmakta olan, mahalle/köy muhtar ve azalarından kanaat edinmeye yetecek kadarının tanık sıfatıyla bilgi ve görgülerine başvurulmalı, böylelikle “boşanılan eşle eylemli olarak birlikte yaşama” olgusunun gerçekleşip gerçekleşmediği, toplanan kanıtlar ışığı altında değerlendirildikten sonra elde edilecek sonuca göre hüküm kurulmalıdır.

İnceleme konusu davaya ilişkin olarak; davacının eşinin cezaevinde bulunduğu süreler olduğu görülmekle, öncelikle davacının eşinin cezaevinde bulunduğu süre zarfındaki ziyaretçi defteri getirtilmeli ve davacının bu sürede eski eşini ziyaret edip etmediği etmişse hangi tarihlerde ve ne sıklıkla bu ziyaretlerin gerçekleştiği irdelenmelidir. Bunun yanında davacı ve boşandığı eşinin medula hareketleri celbedilip tespite konu süre de ayrı ayrı her ikisinin de hangi sağlık kuruluşlarına başvurdukları araştırılmalıdır. Mahkemece tespite konu dönemde davacı ve eşinin oturduğu adres ve tespit edilecek bu yerler yönünden yeniden, geniş kapsamlı ve dava konusu döneme ilişkin olarak Emniyet Müdürlüğü/Jandarma Komutanlığı araştırması yapılmalı, davacı ve eşinin boşanma sonrası müşterek çocuklarının velayeti ile baba ve çocuklar arasında şahsi ilişkinin nasıl tesis ettirildiğinin araştırılmalı, ayrıca dosyadaki kayıtlardan davacının oturduğu evin kirasının boşandığı eşi tarafından ödendiği hususu da göz önünde bulundurulmalı böylece kontrol memuru raporunun aksinin ispat edilip edilmediği hususu belirlenerek boşanılan eşle eylemli olarak birlikte yaşama olgusunun gerçekleşip gerçekleşmediği ve gerçekleştiyse hangi dönemler arasında gerçekleştiği, toplanan kanıtlar ışığı altında değerlendirildikten sonra elde edilecek sonuca göre hüküm kurulmalıdır.

Bu maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulmaksızın, mahkemece eksik inceleme ve araştırma ile yazılı şekilde hüküm tesisi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.

Davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.

SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle bozulmasına, 14/02/2019 tarihinde oybirliği ile karar verildi.